De Standaard, zaterdag 28 juni 2008

Weemoed in Watou  

ANTWERPEN - De 28ste editie van de Poëziezomer van Watou baadt in een weemoedige sfeer. Op alle locaties klinkt de magische stem van Hugo Claus en zijn videofragmenten te zien van zijn optredens.

Van onze redacteur

Door de dood van Hugo Claus verloor de Poëziezomer van Watou dit jaar een van zijn sterkhouders.

'Claus voelde zich thuis in Watou', zegt Gwy Mandelinck, de organisator van het evenement. 'Zijn silhouet staat hier op de markt, gebeeldhouwd door Roger Raveel. Hugo kwam bijna elke zomer en was altijd op dreef als hij over poëzie kon spreken. Hij was een man met een onmiskenbare grandeur en een ontzaglijke eruditie, maar ook een gemoedelijke mens.'
In de loop van de tijd groeide in Watou een belangrijk archief met opnamen van Hugo Claus. Sommige daarvan leden aan slijtage en werden voor deze tentoonstelling opgeknapt. Daardoor zie en hoor je hem nu op alle locaties op zijn onnavolgbare manier enkele van zijn mooiste gedichten voordragen.
'Hommages zijn er de voorbije maanden genoeg geweest', zegt Mandelinck. 'Maar wie deze zomer naar Watou komt, zal Claus ontmoet hebben.'
Door de klemtoon op de overleden dichter, komt de beeldende kunst ditmaal iets minder sterk uit de verf. Toch bleef Mandelinck trouw aan zijn succesformule, die erin bestaat gedichten en hedendaagse kunstwerken bij elkaar te brengen in het unieke landelijke decor van de Westhoek. Dertig dichters en dertig kunstenaars zijn tien weken lang verenigd onder het motto Dat de verte nabijer dan ooit was, een vers van Gerrit Kouwenaar.
'Het thema verwijst naar de brede horizon van de Poëziezomer', aldus Mandelinck. 'In dit dorp op de achterkant van de maan zijn in de loop der jaren 1.400 kunstenaars uit de hele wereld op bezoek geweest. Dit jaar hebben we vooral kunstenaars gekozen die aanzetten tot bezinning en verstilling. Want onze tijd dreigt zichzelf voorbij te lopen.'

Bommenwerper
Met het Douviehuis verloor de Poëziezomer een van zijn meest stemmige locaties. Het driehonderd jaar oude gebouw met zijn schuren en stallingen is in geen beste staat en is jammer genoeg niet langer berekend op de drukte van een tentoonstelling.
In de plaats daarvan werd voor het eerst het voormalige rusthuis van Watou in het parcours opgenomen. Het is een vrij onpersoonlijk gebouw, maar er valt wel een sterk moment te beleven: in de lange, koele gang van het rusthuis klinkt de stem van de acteur Dirk Roofthooft die het prachtige gedicht Men moet van Gerrit Kouwenaar voordraagt: 'men moet nog een kuil graven voor een vlinder/ het ogenblik ruilen voor zijn vaders horloge'.
De meeste werken zijn echter te zien in het Blauwhuys en de Douviehoeve. Spectaculair is de neergestorte bommenwerper van Paola Pivi die als een geveld monster in de grote schuur van het Blauwhuys ligt. Het is een beeld van terreur die zichzelf te gronde richt.
De video My body song van Jonathan Horowitz, te zien in de ruimte ernaast, sluit daar wonderwel op aan. De Amerikaanse kunstenaar bewerkte een videoclip van Michael Jackson, maar in plaats van een paradijs roept hij een wereld van dood en verwoesting op. Het creëert, in combinatie met Jacksons loeiharde muziek, een indringend effect.
Video's zijn dit keer alomtegenwoordig in Watou en er zit topkwaliteit tussen. Wie er wat tijd voor uittrekt, zal bijvoorbeeld plezier beleven aan Wood car van de Nederlandse kunstenaar Joost Conijn, die met een houten auto naar Oost-Europa reed en daar beklijvende beelden van meebracht. Een aanrader is ook de video Six good reasons to stay at home van de Japanner Hiraki Sawa. Die laat zien hoe de dingen in een huis tot leven komen als de bewoner de deur uit is - een wonderlijke droom.

Wielertoeristen

Behalve verrassende jonge kunstenaars ontmoet je oude bekenden. Er staan bijvoorbeeld drie werken van Panamarenko, feilloos gecombineerd met Musée des Beaux Arts, het beroemde gedicht van W.H. Auden over de Val van Icarus van Bruegel. En er hangen twee foto's van de betreurde fotograaf Patrick De Spiegelaere, bij een gedicht van de Poolse Nobelprijswinnares Wislawa Szymborska.

De architect Koen Van Synghel, die instond voor de vormgeving, liet voor het eerst de gedichten langs het parcours afdrukken op spiegelende platen. Daardoor heeft de bezoeker ook tijdens het lezen van de verzen voortdurend een oog op de verte die zo typisch is voor Watou.

Zo begint het rustige dorp op de Belgisch-Franse grens aan de drukste weken van het jaar. De voorbije jaren is de commercialisering rond het initiatief sterk toegenomen. 'De Poëziezomer wordt gemaakt voor de liefhebbers van kunst en poëzie, maar ik zie hier steeds meer wielertoeristen', zucht Gwy Mandelinck. 'Ik hoop dat de charme van Watou, die juist in rust en stilte ligt, niet verloren gaat.'

Poëziezomer van Watou, vertrekpunt aan de Infobalie, Watouplein 2, van 30 juni tot 7 september, dagelijks 14-19 uur, zon- en feestdagen 11-19 uur. Tel. 057-338.093.

www.poeziezomerswatou.be

Jan Van Hove